ලොව වටිනාම තෑග්ගේ කතාව

         මුළු මහත් මානව සංහතියේ ඉදිරි ගමනට උරදෙන මිනිසුන්ට ස්ටොක්හෝම් සහ ඔස්ලෝ  වලදී ලොව වටිනාම තෑග්ග හිමි වෙයි. ඒ නොබෙල් සම්මානයයි. ඇල්ප්‍රඩ් බර්නාඩ් නොබෙල් විසින් විසින් නොබෙල් සම්මානය ආරම්භ කිරීමට පුරෝගාමී වී ඇත. ඔහු උපයාගත් මුදල් වලින් ඩොලර් 9000 000 ක මුදලක් ස්වීඩන් බැංකුවක තැම්පත් කර එම මුදල සදහා වාර්ෂිකව ලැබෙන පොලිය සමාන කොටස් පහකට බෙදා කේෂ්ත්‍ර පහක් තුළ විශිෂ්ටත්වයට පත් ප්‍රවීණයන්ට සම්මාන පිරිනමන ලෙස ඔහු සිය අන්තිම කැමති පත්‍රෙය් ඉල්ලා ඇත. එම කේෂ්ත්‍ර පහ නම් භෞතික විද්‍යාව, රසායන විද්‍යාව, වෛද්‍ය විද්‍යව, සාහිත්‍ය හා සාමයයි.

නොබෙල් සම්මානයට අදාල කටයුතු කරන්නේ ස්වීඩන්-නෝර්වේජියානු පදනම විසිනි. 1900 දී පිහිටවනු ලැබූ මෙම ආයතනයේ මූලස්ථානය ස්ටොක්හෝම් නුවර පිහිටා ඇත. නොබෙල් පදනම මගින් නොබෙල් සම්මාන වලට අදාළ ව්‍යවස්ථාවද 1900 ජුනි 29 වැනි දින ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. මෙහිදී සම්මානලාභීන් තෝරා ගැනීම ඉතා අසීරු කටයුත්තකි. එනිසා නිර්නායක කිහිපයක් සැළකිල්ලට ගනු ලබයි. මිය ගිය කිසිම පුද්ගලයෙකු නොබෙල් සම්මානය සදහා නම් නොකෙරේ. එහෙත් නම් කරනු ලැබූ පුද්ගලයා මිය ගිය පසු සම්මානය පිරිනමනු ලබයි. යම් කිසි ක්ෂේත්‍රයක ප්‍රමාණවත් පර්යේෂණ සිදු වී නොමැති නම් එම සම්මානය පුද නොකෙරේ.එසේම ඇගයුමට දායක වන සොයා ගැනීමට දායකයන් කිහිප දෙනෙකු සිටීනම් ප්‍රධානය කරන මුදල සම සේ බෙදී යයි. එහෙත් වරකට එක් ක්ෂේත්‍රයක් සදහා තිදෙනෙකුට වඩා නම් නොකෙරේ. මෙම ක්ෂේත්‍ර  පහට අමතරව 1968 සිට ආර්ථික විද්‍යාව සදහා වන ඇල්ප්‍රඩ්නොබෙල් අනුස්මරණ සම්මානයද පිරිනැමේ.

නොබෙල් සම්මානය සදහා සුදුසු කම් ඇති අයගේ නාම යෝජනා අදාල වසරේ පෙබරවාරි මස පළමුවැනිදාට පෙර නොබෙල් පදනමට ලැබිය යුතුය. එක් එක් විෂයක් වෙනුවෙන් කමිටුව බැගින් කමිටු හයක් පෙබරවාරි 6 වැනිදා රැස් වී කටයුතු කර නොවැම්බර් මස 15 දිනට පෙර සම්මානලාභී නාමාවලිය ප්‍රකාශයට පත් කළ යුතු වේ.

නොබෙල් සම්මානයේ නිර්මාතෘ ඇල්ප්‍රඩ් බර්නාඩ් නොබෙල් 1833 ඔක්තෝබර් 21 ස්වීඩනයේ ස්ටොක්හෝම් නුවරදී උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා වූ එමානුවෙල් නොබෙල්  වෘත්තිය වශයෙන් බෝම්බ නිෂ්පාදනය සිදු කළේය. ඇල්ප්‍රඩ් නොබෙල් ඉපදෙන විට ඔහුගේ පියාගේ අතමිට හිග විය. මේ නිසා 1842 දී එමානුවෙල් නොබෙල් රුසියාව බලා ගමන් කළේ පුපුරණ ද්‍රව්‍ය කොන්ත්‍රාත්තුවක් ලබා දීම සදහාය. රුසියාවේ පීටර්ස්බර්ග් නුවර පදිංචි වූ නොබෙල් පවුලේ අතමිට ක්‍රමයෙන් සරු වන්නට විය. රුසියාවේ ශාන්ත පීටර්ස් බර්ග් විදුහලෙන් මූලික අධ්‍යාපනය ලබන ඇල්ප්‍රඩ් බර්නාඩ් නොබෙල් වයස 16 දී පමණ රසායන විද්‍යාවට ඇළුම් කරන්නට විය. ඉංග්‍රීසි, රුසියානු, ජර්මන් භාෂා පිළිබදව ප්‍රවීණතාවයක් ලබා ගැනීමටද ඔහු සමත් විය. 1851 දී වැඩිදුර අධ්‍යාපනය සදහා ඇමරිකාවට යන ඔහුගේ ජීවිතයට ජෝන් එරික්සන්  ආලෝකය රැගෙන ආවේය. ක්‍රිමියානු යුද්ධය අවසාන අවසාන වීමත් සමගම නොබල්ගේ පියාගේ අතමිට හිග වන්නට විය. ඒ නිසා අධ්‍යාපන කටයුතු අතරමග නවතා දමන්නට ඔහුට සිදු විය. අනතුරුව ඔහු පියා සමග එක් වී පිපිරුම් ද්‍රව්‍ය කර්මාන්ත ශාලාවේ වැඩ කරන්නට විය.

1859 දී ස්වීඩනයට පැමිණි අල්ප්‍රඩ් නොබෙල් විවිධ පර්යේෂණ කටයුතු වල නිරත විය. ඒ අනුව නයිට්‍රොග්ලිසරින් ද්‍රාවණය ඇසුරින් පිපිරුම් ද්‍රව්‍ය නිපද වන්නට විය. ඔහු පර්යේෂණ කටයුතු සදහා යොදා ගත් කම්හල 1864 දී විනාශ විය. ඔහුගේ සොහොයුරාද ඔහුට අහිමි විය. පිපිරීම නිසා පියා අංග විකල වී මිය ගියේය. ඩයිනමයිට් නම් පුපුරණ ද්‍රව්‍ය ඔහු විසින් නිපදවනු ලැබීය.

1867 දී නොබෙල් තම නිෂ්පාදනය සදහා පේටන්ට් බල පත්‍රය ලබා ගන්නා ලදී. අනතුරුව ඔහුගේ ජීවිතය වෙනස් වන්නට වූ අතර මුදල් විශාල ලෙස ගලා එන්නට විය. ලොව සිදු වන පිපිරීම් සම්බන්ධයෙන් ඔහුගේ ගිණුමට මුදල් ගලා එන්නට විය. මෙම මුදල් එකතු වීමත් සමග ලෝකයේ විනාෂයට ඔහු දායකත්වය ලබා දී ඇති බව ඔහුට අවබෝධ වන්නට විය. එයට වන්දියක් ලෙස ඔහු අපයාගත් මුදලින් ඩොලර් 9000000 ක් ස්වීඩන් බැංකුවක තැම්පත් කර ඉන් ලැබෙන පොලියෙන් ලෝකයට සේවයක් කළ විශිෂ්ටයන් වෙනුවෙන් සම්මාන පිරිනැමිය යුතු බවට සිය අන්තිම කැමති පත්‍රෙය් සදහන් කරන්නට විය.

පුපුරණ ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනයෙන් ලොකයට කළ විනාශයේ වන්දිය ගෙවන්නට මෙන් මානව සංහතියේ ඉදිරි ගමනට උරදුන් යුග පුරැෂයන් දිරිමත් කිරීමට ඔහු ගත් තීරණය සදාකාලික ඇගයුමට පාත්‍ර වේ.

                                              - ඡායා ලියනෙග් -